„(…) Następny wykład zaczął się od słów: “Poznaj samego siebie”.
– Te słowa – powiedział G. – które z reguły przypisuje się Sokratesowi, w rzeczywistości leży u podstaw wielu systemów i szkół o wiele dawniejszych niż nauczanie Sokratesa. Ale choć myśl współczesna świadoma jest istnienia tej zasady, to ma ona tylko bardzo mgliste pojęcie o jej znaczeniu i wadze. Zwykły człowiek naszych czasów, nawet człowiek o filozoficznych lub naukowych zainteresowaniach, nie zdaje sobie sprawy z tego, że zasada “poznaj samego siebie” mówi o konieczności znajomości własnej “ludzkiej maszyny”. U wszystkich ludzi maszyny skonstruowane są mniej więcej w ten sam sposób; a więc człowiek musi przede wszystkim poznać strukturę, funkcję i prawa swojego organizmu. W ludzkiej maszynie wszystko jest nawzajem połączone tak, że jedna rzecz jest uzależniona od innej i poznawanie jednej funkcji bez poznania wszystkich pozostałych funkcji jest zupełnie niemożliwe. Aby znać jedną rzecz, trzeba znać wszystko. Poznanie wszystkiego w człowieku jest możliwe, ale wymaga to wiele czasu i wielkiego nakładu pracy, a nade wszystko zastosowania właściwej metody i – co jest równie ważne, właściwego pokierowania.
Zasada “poznaj samego siebie” ma bardzo bogatą treść. Przede wszystkim wymaga ona, by człowiek, który chce znać samego siebie, zrozumiał, co to znaczy, z czym się to wiąże i od czego to musi zależeć.
Poznanie siebie jest bardzo wielkim, ale też bardzo mglistym i odległym celem. Człowiek w swoim obecnym stanie jest bardzo daleki od poznania siebie. Zatem – mówiąc dokładniej – nie można nawet określić jego celu jako poznanie siebie. Poznawanie siebie musi stać się jego wielkim celem. Całkiem wystarczy, jeśli człowiek zrozumie, że powinien poznawać siebie. A zatem celem człowieka musi stać się poznawanie i poznanie samego siebie we właściwy sposób.
Poznawanie siebie jest pracą, czy też drogą, która prowadzi do poznania siebie.
Ale by poznawać siebie, trzeba najpierw nauczyć się tego, jak poznawać, od czego zacząć, jakich używać metod. Człowiek musi nauczyć się tego, jak poznawać siebie i musi także poznawać metody poznawania siebie.
Podstawową metodą poznawania siebie jest obserwacja siebie. Bez właściwie zastosowanej obserwacji siebie człowiek nigdy nie zrozumie związku i wzajemnej relacji pomiędzy funkcjami swojej maszyny, nigdy nie zrozumie tego, w jaki sposób i dlaczego przy różnych okazjach wszystko się w nim “zdarza”.
Ale nauczenie się metod obserwacji siebie i właściwego poznawania siebie wymaga pewnego zrozumienia funkcji i cech charakterystycznych ludzkiej maszyny. A więc przy obserwacji funkcji ludzkiej maszyny konieczne jest zrozumienie właściwych podziałów obserwowanych funkcji i umiejętność dokładnego i natychmiastowego ich definiowania. I to definiowanie nie może być werbalne, musi być wewnętrzne: poprzez smak, poprzez doznanie – dokładnie w ten sam sposób, w jaki definiujemy wszystkie wewnętrzne doświadczenia. (…)”
Jest to fragment książki: P.D. Uspieński – “Fragmenty nieznanego nauczania. W poszukiwaniu cudownego”
